عملکرد های مختلف و قابلیت مانور بیل هیدرولیکی آنقدر نقش کلیدی در پروژه ها و سایت های عمرانی دارد که کند شدن و کاهش سرعت حرکت جک های اجزای کارساز (بوم، استیک و باکت) میتواند اثر مخرب قابل توجهی بر بهره وری و کارایی آن داشته باشد. البته باید توجه داشت که وقتی از کاهش سرعت اجزای کارساز بیل صحبت میکنیم بایستی ابتدا معیار درستی برای اندازه گیری این سرعت در اختیار داشته باشیم. بهترین معیار متداول برای اندازه گیری سرعت ادوات، که توسط شرکت های سازنده توصیه میشود، محاسبه زمان عمل کردن جک های مختلف بر طبق شرایط گفته شده در دستورالعمل های چکاپ دستگاه میباشد. این اطلاعات معمولاً بصورت جداول “زمان استاندارد” در اختیار کاربران دستگاه قرار میگیرد. با این مقدمه میتوان مراحل شناسایی و رفع این عیب را مطابق با شرح زیر انجام داد:

• به حس خود اطمینان نکنید! به اطلاعات و جداول تست سرعت عملکرد ادوات هیدرولیکی دستگاه مراجعه و پس از انجام تست ها مطابق با استاندارد شرکت سازنده، سرعت را اندازه گیری و مشخص کنید که چه ادواتی کند هستند و هر کدام به چه میزان.
• اگر کلیه تجهیزات هیدرولیک از قبیل حرکت، گردان و اجزای کارساز کند باشند:
  • اولین اقدام در این حالت اندازه گیری فشار کاری سیستم هیدرولیک دستگاه است. در هر بیل هیدرولیکی یک شیر محدود کننده فشار اصلی وجود دارد که فشار را در بازه ای بین ۳۲۰ الی ۳۸۰ بار تنظیم میکند. حتی اگر دستگاه قابلیت نمایش فشار کاری بر روی مانیتور را دارد، به آن اکتفا نکنید و از گیج اندازه گیری فشار (حداقل ۴۰۰ باری) برای اندازه گیری استفاده کنید. اکر فشار پایین تر از حد اعلام شده از طرف شرکت سازنده است، میتوانید با استفاده از پیچ تنظیم موجود بر روی شیر تنظیم فشار، آن را تنظیم نمایید.
  • فشار مدار پایلوت دستگاه نیز باید اندازه گیری شود. کم بودن فشار پایلوت (که معمولاً در حدود ۴۰ بار است) میتواند باعث شود که اسپول ها به میزان کافی داخل شیر جابجا نشوند و بهمین دلیل امکان تامین روغن کافی از بین برود. در صورتی که فشار پایین تر از حد نرمال است، از طریق پیچ تنظیم رلیف ولو مدار پایلوت، آن را تنظیم کنید. گرفتگی فیلتر سروو (که در مسیر پمپ سروو به اهرم های کنترل قرار گرفته است) میتواند از دیگر علل احتمالی کند شدن کل ادوات و عملگر های دستگاه باشد.
  • مولد اصلی قدرت در هر بیل هیدرولیکی، یک موتور دیزل است. وضعیت کارکرد موتور را چک کنید، دور موتور را در مود های مختلف کاری دستگاه با استاندارد شرکت سازنده تطابق دهید. اگر این دور کمتر از دور استاندارد است، مکانیزم تنظیم دور را بازدید و تنظیم کنید. این تنظیم در موتورهای مکانیکی به سادگی بوسیله تنظیم کشیدگی سیم گاز قابل انجام است. اگر موتور دود سیاه غیر عادی تولید میکند، فیلتر هوا و فیلتر های سوخت (فیلتر آبگیر و فیلتر اصلی) را چک و در صورت نیاز تعویض نمایید. اگر موتور دود آبی و یا سفید ایجاد میکند حتما دستگاه را متوقف و سرسیلندر موتور بایست به دقت مورد چک و تعمیر احتمالی قرار گیرد.
  • پس از اطمینان از سلامت موتور، مظنون اصلی در صورتی که تمام ادوات دستگاه کند شده باشند، پمپ هیدرولیک اصلی دستگاه است. در بیل های هیدرولیکی عموماً از پمپ های پیستونی دوقلو (تاندم) با قابلیت تغییر زاویه استفاده میشود. کند شدن سیستم هیدرولیک، به این معنی است که روغن کمتر از میزان لازم برای سیستم تامین میشود. این امر میتواند به دلیل نقص در اجزای پمپ مادر و افزایش نشتی های آن باشد. در صورت خرابی مکانیزم های داخلی پمپ معمولاً صدای غیر عادی مانند زوزه از پمپ به گوش میرسد. مشاهده اگر صدای غیرعادی در سیستم ندارید، احتمال از تنظیم خارج شدن سیستم رگلاتور پمپ وجود دارد. عمل تنظیم میزان دبی روغن خروجی پمپ در بیل های هیدرولیکی بوسیله اجزایی عموماً هیدرولیکی و بعضا الکترونیکی کنترل میشود، در اکثر دستگاه ها، ترکیبی از اجزای هیدرولیکی و الکترونیکی برای کنترل این عملکرد بر روی پمپ تعبیه شده است. تنظیم و تعمیر این اجزا کار پیچیده ای است که نیاز به دانش و تخصص کافی دارد. برای انجام این کار حتماً از تکنسین خبره کمک بگیرید.

• اگر فقط یکی از ادوات یا سیستمهای هیدرولیکی کند شده است بایست ایراد را از در شیر کنترل اصلی و مدار بعد از آن جست و جو کرد.
  • اسپول مربوط به عملگر مربوطه (جک یا هیدروموتوری که کند شده است) را در شیر کنترل شناسایی کرده و با باز کردن درپوش های دو طرف آن، خود اسپول را از بلوکه شیر کنترل بیرون آورده و وضعیت بدنه اسپول را بازدید کنید و اطمینان حاصل کنید که خوردگی نداشته باشد و در بلوکه براحتی حرکت داشته باشد. گرفتگی اسپول داخل شیر میتواند یکی از عوامل کند شدن عملگر مربوطه باشد.
  • در مدار هیدرولیک، در مسیر شیر کنترل و جک های کارساز، یک شیر ایمنی قرار گرفته است که نقش آن در واقع جذب شوک ها و ضربه های احتمالی وارده به اجزای کارساز است. این شیر ایمنی که Safety Valve نیز نامیده میشود، فشار تنظیمی این شیر ها حداقل ۳۰ بالاتر از فشار رلیف ولو اصلی است. اگر این فشار کاهش یابد و یا اجزای داخلی آن آسیب دیده باشد، فرار روغن ایجاد شده و میتواند باعث کند شدن عملکرد عملگر مربوطه باشد. از تنظیم این شیر ایمنی اطمینان کامل حاصل کنید.
  • اگر تمامی موارد قبل انجام شود و هیچ عیب و ایرادی به چشم نخورد، در نهایت بایست خود جک ها را بطور کامل بازدید کرد. اگر دمای روغن هیدرولیک به طور غیر عادی بالا باشد (دمای نرمال روغن هیدرولیک در حین کار حدوداً ۵۰ الی ۶۰ درجه سانتیگراد است) میتواند نشانه ای از آسیب دیدن لوازم آب بندی پیستون جک و فرار روغن باشد. نشانه دیگر برای این عیب، افت غیر نرمال جک در حالت تحریک نشده است. انجام تست افت، که معمولاً در کتب فنی دستگاه میزان مشخصی از افت برای هر جک در شرایط و زمان استاندارد در نظر گرفته شده است، روش دیگری است که میتوان بوسیله آن از سلامت لوازم آب بندی پیستون جک اطمینان حاصل نمود.

اگر در قسمت مشخصی از کورس جک صدای تقه یا شوک در دستگاه مشاهده میشود، میتواند نشان از آسیب دیدن بدنه داخلی سیلندر جک در آن نقطه باشد. در این حالت ادامه استفاده از دستگاه به هیچ وجه توصیه نمیشود. قطعاً در چنین شرایطی بایست دستگاه را متوقف و نسبت به باز کردن جک و تعویض یا ترمیم آن اقدام نمود.

نویسنده: حمیدرضا احراری