همه بر این باورند که که زمان خواب دستگاه باعث تحمیل شدن هزینه هایی از قبیل کاهش بهره وری، تاثیر بر سایر عملیات و هزینه برگشت دادن دستگاه به کار میگردد. اما با این وجود، اجماع کمی در مورد کمی سازی این هزینه ها و دخیل نمودنشان در محاسبه مخارج وجود دارد. این امر میتواند اساس محاسبه هزینه ها را از حالت مستقیم روز به روز که بر طبق سنت در شرکت ها انجام میشود، تغییر دهد.

اکثر شرکت ها به جای پرداختن به هزینه های خواب دستگاه، هزینه های کلی ملموس نگهداری و کاربری کل ماشین آلات را در نظر میگیرند که بطور مشخصی قابل محاسبه است. آنها معتقدند بسیاری هزینه های ناملموس دیگر (مانند بهره وری نسبی، تاثیرات ایمنی و محیط زیستی و کیفیت انجام کار) که در به تصمیم سازی در خصوص ماشین آلات منتج میشوند، و هزینه های زمان خواب دستگاه یکی از اصلی ترین این معیارها در تصمیم گیری است. با وجود تمام این بحث های نظری در شرکت ها، کمتر اقدام عملی در این خصوص صورت گرفته است. این یک رویکرد ساده است: تاکید بر محاسبه هزینه های ملموس و بررسی کیفی هزینه های ناملموس. گرچه این رویکرد میتواند کارایی نسبی داشته باشد، اما باعث میشود بسیاری از عوامل واقعی هزینه نظیر نگهداری، کاربری و به کارگیری غیر اصولی دستگاه خارج از نظر قرار گیرند.

برخی دیگر از شرکت ها تلاش میکنند هزینه های خواب دستگاه را علی رغم تخمینی بودن این اطلاعات در فرآیند تصمیم گیریشان لحاظ کنند. چهار رویکرد در این حوزه را در نمودار زیر مشاهده میکنید. محور افقی زمان خواب دستگاه را نشان میدهد و نمودار عمودی نشانگر هزینه خواب بر حسب دلار بر ساعت میباشد.

خط سبز نمانده ساده ترین و محافظه کار ترین رویکرد است. وقتی یک دستگاه از کار خارج میشود، نمیتواند امور محوله را انجام دهد و هزینه های مالکیت و نگهداری خود را پوشش دهد. بنا براین رویکرد، هزینه خواب دستگاه بر ساعت برابر است با هزینه مالکیت دستگاه بر ساعت. هزینه خواب دستگاه در کل مساوی میشود با هزینه مالکیت دستگاه بر ساعت ضرب در ساعاتی که دستگاه خارج از استفاده میباشد. بعنوان مثال اگر اگر هزینه مالکیت یک دستگاه معادل ۲۵ دلار بر ساعت باشد و این دستگاه برای مدت ۸ ساعت از استفاده خارج باشد، هزینه خواب آن برابر میشود با ۲۰۰ دلار.

این روش گرچه بسیار ساده بنظر میرسد اما بسیار محافظه کارانه است.

خط آبی نشاندهنده رویکردی است که در آن برای محاسبه هزینه زمان خواب دستگاه از هزینه جایگزینی آن با دستگاه سالم آماده کار کمک گرفته میشود. در مثال ما فرض کنید که هزینه جایگزینی با دستگاه سالم ۱۰۰ دلار بر ساعت است، بنابراین هزینه خواب دستگاه در هشت ساعت برابر با ۸۰۰ دلار خواهد بود. این اعداد با در نظر گرفتن موقعیتی که به طور مثال یک لودر گراول بار میزند و یا یک بولدوزر یه تنهایی به دپو مشغول است و در صورت خرابی فقط باید دستگاه جایگزین اجاره شود، دور از ذهن نیستند. این رویکرد تصویر واقع بینانه تری نسبت به روش اول ارائه میکند، اما همه ما میدانیم که خسارات خواب دستگاه از این فراتر است. کار با فقط در نظر گرفتن هزینه جایگزینی دستگاه کامل نمیشود.

اغلب اوقات ماشین آلات در یک ناوگان به صورت یک زنجیره عملیات کار میکنند. این امر نشان میدهد که معمولاً خواب یک دستگاه بر کارایی عملیاتی سایر دستگاه ها نیز موثر خواهد بود. نتیجتاً هزینه های خواب یک دستگاه ممکن است بطور تساعدی بالا رود. بعنوان مثال وقتی یک فینیشر دچار خرابی میشود، بسیاری از منابع دیگر (از قبیل آسفالت و ماشین آلات) دچار هدر رفت میشوند. اما مثلاً خرابی یک دامپتراک کمرشکن در یک ناوگان ۴ تایی دچار خرابی شود، سه دستگاه دیگر میتوانند هزینه ها را تا حدی پوشش دهند.

خط قرمز خطیرترین حالت را نشان میدهد. فرض کنید در مثال اول، هزینه های خواب دستگاه و هدر رفت منابع وابسته به ان ۳۵۰ دلار باشد، در این صورت هزینه خواب ان برای ۸ ساعت معادل ۲۸۰۰ دلار محاسبه میشود. به تفاوت اعداد حاصل از رویکردهای مختلف توجه کنید، هزینه های خواب دستگاه میتواند بسته به شکل ناوگان ماشین آلات میتواند به همین شکل تساعدی افزایش یابد. در این رویکرد همچنین فرض شده که ما هیچ اقدامی برای جبران این هزینه ها و حفظ کارایی ناوگان ماشین آلات انجام نداده ایم. این فرض خیلی بدبینانه و غیر واقعی است، چراکه در عمل وقتی یک دستگاه دچار خرابی میشود، اقدامات اصلاحی بسرعت توسط مدیران ماشین آلات آغاز میشود تا هزینه های خواب به حداقل برسد.

خط مشکی با لحاظ کردن اقدامات اصلاحی مدیران ترسیم شده است. در این مثال برای ساعت اول اقدام اصلاحی انجام نشده استف اما در دو ساعت بعد با اقدامات مقتضی هزینه خواب به ۲۵۰ دلار بر ساعت کاهش پیدا کرده اند، سپس در ساعات بعدی با تداوم اقدامات اصلاحی، این هزینه به ۱۵۰ دلار بر ساعت کاهش یافته است. در ساعات پایانی با مدیریت صحیح هزینه خواب به سطح هزینه مالکیت تقلیل پیدا کرده است. این رویکرد واقع بینانه ترین رویکردی است که میتواند بیانگر واقعیت جاری در سایت های عمرانی باشد. گرچه واضح است که استاندارد کردن این تخمین و دقیق تر کردن آن برای پیش بینی صحیح تقریباً غیر ممکن است چون تعداد و سهم عوامل تاثیر گذار بسیار زیاد است. رویکرد عملیاتی میتواند چیزی در میان خط سبز (رویکر ابتدایی) و خط مشکی باشد.

اگرچه محاسبه دقیق خط مشکی امکان پذیر نیست، باید تمرکز را بر کاهش زمان خواب دستگاه گذاشت. توصیه ما این است که بیش از حد نگران محاسبه دقیق هزینه های خواب دستگاه نباشید، بلکه بجای این نگرانی تمام انرژی و تمرکز را بر کاهش احتمال وقوع خرابی و خواب ماشین آلات قرار دهید. تمرکز بر تناوب و تعدد خرابی در دستگاه ها باعث میشود نگاهی شفاف و واقع بینانه به موضوع “قابلیت اعتماد” داشته باشید. قابلیت اعتماد تابعیست از تناوب خرابی های ایجاد شده در ماشین آلات.

ترکیب دو رویکرد مذکور همچنین میتواند دیدگاه کمی سازی هزینه های خواب را تقویت کرده و از این جهت موضوع قابلیت اعتماد را پر رنگ تر سازد و تاکید را بر “هزینه کمبود قابلیت اعتماد” قرار دهد. به هر ماشین و قابلیت های اولیه اش فکر کنید، به این بیاندیشید که اگر این عملکرد در زنجیره ناوگان ماشین آلات حذف شود چه اتفاقی می افتد، و بالطبع تصمیم بگیرید که چه آیتم هایی بعنوان تنبیه در صورت خواب آن دستگاه بایست در نظر گرفته و ابلاغ شوند.

قطعاً استفاده از هر یک از روش های ذکر شده در این مقاله میتواند به دلخواه مدیران ماشین آلات در دستور کار قرار گیرد، اما بدیهیست که تمرکز بر تعداد خرابی ها به جای مدت زمان خرابی باعث میشود که به موضوع “قابلیت اعتماد” به عنوان یک معیار حیاتی بطور جدی تر بیاندیشید.

اندازه گیری تناوب خواب دستگاه ها ساده است: کافی است یک دستور کار مشخص برای خرابی های گزارش شده در نظر بگیرید، سپس در فواصل مشخص تکرار این دستورکار را بشمارید. از این پس هدف کاهش این تناوب با هر ابزار ممکن خواهد بود. البته برای رفع ریشه های تکرر خواب دستگاه، بایستی عمیق و همه جانبه به موضوع بنگرید!

گردآوری و تدوین: حمیدرضا احراری