ترجمه و گردآوری: حمیدرضا احراری

بعضاً مشکلاتی در روند انجام امور پیش می آید که ما را وادار میسازد به زیرساخت ها بازنگری کنیم. سیستم شماره گذاری ناوگان ماشین آلات یکی از این زیرساخت هاست. ناوگان ماشین آلات در یک شرکت پیمانکاری می تواند متشکل از تعداد زیاد دستگاه ها با فرم ها، ابعاد، وزن، حجم تولید و قیمت های متنوع باشد. در صورتی که طبقه بندی و دسته بندی اصولی برای این ناوگان انجام نشده باشد، امکان تحلیل داده ها و تهیه آمارهای عملکرد صحیح میسر نمی‌‌باشد. یک سیستم معقول شماره گذاری ماشین آلات امکان دسترسی به این اطلاعات و تحلیل ها را فراهم می آورد.

در صورتی که به نرم افزار مناسب دسترسی داشته باشید، انجام چنین امری تسهیل می گردد. پیش نیاز های موفقیت در چنین موضوعی تا حد زیادی به تعریف یک سیستم شماره گذاری منطقی که قابلیت حفظ انسجام در زمان بزرگ تر شدن شرکت و افزایش تعداد ماشین آلات را داشته باشد، نهفته است. گام ابتدایی در این مسیر، عبارتست از تعریف و استانداردسازی عبارات و کلمات مورد استفاده برای معرفی سطوح مختلف سیستم. توجه داشته باشید که در این خصوص هیچ تقسیم بندی استاندارد شده و از پیش پذیرفته شده ای وجود ندارد. یک تقسیم بندی که در ایالات متحده مورد استفاده قرار می گیرد کامیون های جاده ای را به ۸ کلاس تقسیم می کند. سازمان مهندسی نیروی نظامی این کشور نیز ساختاری را تدوین نموده است که ماشین آلات عمرانی را به چندین مجموعه و زیرمجموعه تقسیم می کند.

در نهایت، باید توجه داشت که نقش اصلی در شناخت چارچوب و ساختار تقسیم بندی ماشین آلات بر عهده ادراک مسئولین و مدیران نسبت به سطوح مختلف تقسیم بندی و عبارات و کلمات به کار رفته در آن است. نموداری که در این قسمت معرفی می شود یک ساختار چهار سطحی را معرفی می کند. با هم به توصیف و شناخت آن می پردازیم.

Fleet.

جامع ترین سطح تجمیع ماشین آلات، یا به زبان ساده مجموعه کل ماشین آلات متعلق به شرکت است. اطلاعات در این سطح به گزارشات عمده برای تصمیم سازی های عمده منجر می شوند و نمی توان از آنها برای تصمیمات سطح عملیات استفاده نمود. نتایج در این سطح عموماً ترکیبی از برنده ها و بازنده هاست.

Sub-Fleet.

با تقسیم ناوگان کامل ماشین آلات به تعدادی زیرمجموعه، می توان به دسته بندی هایی برای ارزیابی بهره وری گروهی این دارایی ها و تعیین و سنجش سنجه های کنترلی مدیریت این دسته ها دسترسی پیدا نمود. گرچه چالش هایی مانند تفاوت های ماهوی میان اعضای یک دسته و یا پراکندگی ماشین آلات یک دسته در بخش های مختلف سازمان نیز وجود دارد. سطح زیرمجموعه یا sub-fleet این امکان را فراهم می کند که ماشین آلات بر اساس واحد عملیاتی و یا عملکردی (مثلاً زیرمجموعه تسطیح، زیرمجموعه داخل جاده ای، زیرمجموعه پشتیبان و تجهیزات کوچک)

Category.

در سطح دسته، ماشین آلات بر اساس شکل و عملکردشان طبقه بندی می شوند. لودرهای چرخ لاستیکی، بولدوزرها، کامیون های سنگین و … نمونه هایی از این دسته ها هستند. تمامی واحدها در هر دسته، عملیات یکسان را با قواعد و اصول مشابه انجام می دهند. بعنوان مثال بولدوزرها، بر اساس ساعت کار مورد محاسبه قرار می گیرند. کامیون ها بر اساس مسافت و برخی دیگر از ماشین آلات بر اساس پایه ماهانه ارزیابی و محاسبه می شوند. هر دسته باید بر اساس محاسبات در رده خود تعدیل شوند. مثلاً دسته هایی که با تولید مواد در ارتباط هستند مانند بلودوزرها و بیل ها نمی توانند کمک هزینه ای برای لوازم و تجهیزات کوچک باشند. به همین ترتیب کامیون ها نمی توانند در هزینه های وانت ها و خودروها لحاظ شوند. این سطح همچنین برای خلاصه سازی و تجمیع صورت های هزینه-عملکرد تجهیزات استیجاری بسیار موثر است. تعریف یک دسته جدا برای این تیپ ماشین آلات از اختلاط موارد مربوط به آنها با موارد ماشین آلات متلق به شرکت جلوگیری کرده و امکان مدیریت هر یک از این دسته ها را بیش از پیش فراهم می نماید.

Class.

این سطح اهمیت ویژه ای در سیستم شماره گذاری ماشین آلات دارد. کلاس دستگاه بر اساس مشخصات جزئی تر عملکردی (نسبت به دسته)، ظرفیت تولید و هزینه مشخص می شود. اگر کامیون های سنگین را یک دسته در نظر بگیریم، سایز ۸ تن یک کلاس محسوب می شود و مثلاً دامپتراک های ۳ محور یک کلاس دیگر. در مثال دیگر اگر بیل هیدرولیکی را یک دسته در نظر بگیریم، سایت ۲۲ تا ۴۵ تن یک کلاس و ۴۵ تا ۵۵ تن یک کلاس دیگر محسوب می گردد. گریدرهایی با سیستم GPS یک کلاس و گریدرهای فاقد این سیستم یک کلاس دیگر محسوب می شوند.

تمام ماشین آلات در یک کلاس با یک نرخ مشابه ساعتی، هفتگی و ماهانه مورد محاسبه قرار می گیرند. در واقع این ماشین آلات به عنوان یک خانواده در نظر گرفته می شوند که از لحاظ تولید-هزینه باید خودکفا باشند. در این حوزه مهم است که مدیران و مسئولین ماشین آلات تمام اعضای یک خانواده را از نظر کارایی مشابه یکدیگر در نظر گیرند.

آمارهای عملکرد برای هر کلاس تجمیع شده و ارائه می شوند تا این اطمینان حاصل شود که ناوگان ماشین آلات از تنوع کافی برخوردار میباشد. تصمیم گیری در خصوص تعمیر، بازسازی و یا جایگزینی بایست با در نظر گرفتن مواردی همچون تعادل سنی، هزینه ای و قابلیت اطمینان در سطح کلاس انجام شود.

Unit.

شماره دستگاه در محل مناسبی که توسط افراد مسئول قابل رویت باشد حک می گردد. این شماره اهمیت حیاتی دارد و ستون فقرات تمام تحلیل ها و آمارها (ساعت کار، ساعات خواب و قابلیت اطمینان) را تشکیل می دهد که در سوابق دستگاه ثبت می گردد. درخواست کار، دستورکار، طول عمر قطعات و اجزا و مدت زمان خدمات وارانتی همه و همه به این شماره گره می خورد. هزینه مالکیت ساعتی، هزینه کاربری و سود یا زیان مربوطه در سطح کلاس محاسبه می شود. اطلاعات و گزارشات عملکرد روزانه مربوط به میزان تولید توسط کارشناسان در سطح دستگاه وارد سیستم می شود. سیستم توزیع و لوجستیک کاربری در سایت، از شماره دستگاه بصورت مداوم بهره می برد.

برای شماره گذاری دستگاه از فرمت های مختلفی بهره گرفته می شود. ابداعات در این زمینه در جهت سادگی درک و به خاطر سپردن متمرکز شده است. یک عدد چهار رقمی که دو رقم اول آن سال تامین دستگاه می باشد و دو رقم آخر شماره سریال دستگاه (دارایی) یا همان ردیف خرید در سال مربوطه یکی از متدوال ترین روش ها در شماره گذاری می باشد.

Description.

این قسمت بصورت انحصاری و با جزئیات بیشتر به هر دستگاه اختصاص پیدا می کند. اطلاعات در این قسمت بصورت چکیده ای از مدل دقیق دستگاه گرفته تا دیگر مشخصات را شامل می شود. توجه به دو نکته در زمان تهیه این توضیحات ضروری است: ۱- مختصر و مفید بودن اطلاعات. ۲- یکدست بودن داده ها.

سیستم شماره گذاری ماشین آلات در واقع یک چارچوب طبقه بندی است که به مدیران ماشین آلات امکان می دهد به گونه سازمان یافته تر از این سرمایه های نگهداری کرده و حفظ کارایی آنها را تضمین نمایند. این افراد باید قادر باشند که آمارهای کاری را خلاصه سازی و جمع بندی کنند تا خروجی مختصر و مفیدی از شرح عملیات متعدد انجام شده در سایت توسط ناوگان متنوع ماشین آلات در دسترس قرار گیرد. اگر این سیستم برای مدیریت ماشین آلات پیاده سازی نشود، به سختی بتوان دیدگاه مناسبی نسبت به خیل به هم ریخته ماشین آلات موجود در ناوگان یک شرکت پیدا کرد.